بسیاری از افراد در نگاه نخست با بانک
آشنایی دارند و آن را مکانی برای ذخیره پول و دریافت وام می دانند. اما
اگر به شکل دقیق و تخصصی بخواهیم بانک را تعریف کنیم باید چنین تعریفی
ارائه داد.
بانک یک نهاد اقتصادی بوده که
وظایفی چون تجهیز و توزیع اعتبارات، عملیات اعتباری، عملیات مالی، خرید و
فروش ارزها، نقل و انتقال وجوه، وصول مطالبات اسنادی و سود سهام مشتریان،
پرداخت بدهی مشتریان، قبول امانات، نگهداری سهام و اوراق بهادار و اشیای
قیمتی مشتریان، انجام وظیفهٔ قیمومیت و وصایت برای مشتریان،
انجام وکالتخریدها و فروش را انجام می دهد.
اگر بخواهیم به قوانین بانک بپردازیم باید به موارد زیر اشاره کرد:
- بانک دارای حق تصرف در مورد چک های کشیده شده در وجه مشتری است تا حدی که مشتری به بانک بدهکار باشد.
- بانک قبول می‌کند تا چکهای مشتری را تاحد اعتبار حساب است حساب بیشتری
بدون داشتن وکالت از سوی آن مشتری مثلاً: یک چک که از سوی مشتری کشیده
شده است، پولی برداشت نکند.
- بانک موافقت می‌کند که چکهای کشیده شده در وجه مشتری را به عنوان نماینده مشتریش جمع آوری می‌کند.
- مانده حساب بانکی مقام مالی بین بانک و مشتری است زمانی که حساب دارای اعتبار باشد، بانک این مانده حساب را به مشتری بدهکار می‌شود.
بانک همچنین دربرابر خطراتی قرار داشته که می توان به خطر اقتصاد کلان،
خطر بازار، خطر اعتبار، خطر تسویه و برخی دیگر پرداخت، همچنین بانک ها
دارای عملکرد اقتصادی همانند:
- اصلاح و توسعه کیفیت اعتبار
- شبکه‌بندی وتسویه وجوه
- انتقال سررسید
- تولید پول
- افتتاح حساب به صورت اسکناس وحساب‌های جاری بصورت چک یا وجه نقد در وجه مشتری
- واسطه گری اعتبار
بانک همچنین ممکن است در معرض
خطراتی قرار گیرند که آنها را با بحران های سیستمی موفقت رو به رو سازد.
اگر بخواهیم گونه های بانکداری را نام ببریم می توانیم به موارد زیر
بپردازیم:
- خرده بانکداری: انجام عملیات توسط یک بانک برای بنگاه ها و اشخاص.
- بانکداری بی شعبه: فعالیت بانکی بدون مجوز تأسیس شعبه.
- بانکداری شعبه‌ای: فعالیت بانکی با مجوز تأسیس شعبه.
- عمده بانکداری: انجام عملیات بانکی توسط یک بانک برای یک بنگاه مالی یا بانک دیگر.
- بانکداری سرمایه گذاری: واسطه گری مالی در خرید اوراق بهادار دست اول و عرضه به سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه.
بانک ها به طور کلی به
بانکداری تجاری، شراکتی، خصوصی، سرمایه گذاری، جزئی و برخی دیگر تقسیم می
شوند. همچنین بانک های سرمایه ای نیز خود به دو قسمت سرمایه ای و بازرگانی
تقسیم می شوند. بانک های مرکزی و اسلامی نیز گونه دیگری از بانک ها محسوب
می شوند.
به طور کلی بانک اقسام مختلفی داشته که هریک وظیفه ای بر دوش دارند و در صورت عدم انجام درست قطعا با مشکلاتی رو به رو می شوند.
بسیاری از افراد در نگاه نخست با بانک آشنایی دارند و آن را مکانی برای ذخیره پول و دریافت وام می دانند. اما اگر به شکل دقیق و تخصصی بخواهیم بانک را تعریف کنیم باید چنین تعریفی ارائه داد.
بانک یک نهاد اقتصادی بوده که وظایفی چون تجهیز و توزیع اعتبارات، عملیات اعتباری، عملیات مالی، خرید و فروش ارزها، نقل و انتقال وجوه، وصول مطالبات اسنادی و سود سهام مشتریان، پرداخت بدهی مشتریان، قبول امانات، نگهداری سهام و اوراق بهادار و اشیای قیمتی مشتریان، انجام وظیفهٔ قیمومیت و وصایت برای مشتریان، انجام وکالتخریدها و فروش را انجام می دهد.
بنابراین وظایف متعددی بردوش این نهاد بزرگ اقتصادی است. بانک ها زیر نظر بانک مرکزی هستند و تمامی عملکردها در زیر نظر بانک مرکزی قرار دارد. بنابراین باید بانک مرکزی را در راس همه بانک ها قرار داد که خود زیر نظر دولت قرار دارد.
بانک مرکزی نیز همانند بانک ها باید وظایفی را انجام دهد که نگهداری فلزات گرانبها و ارزهای متعلق به دولت، نگهداری ذخایر قانونی و موجودی نقدی بانک‌های تجاری، ایجاد امکانات اعتباری برای بانک‌های تجاری، انجام دادن عملیات تصفیه حساب بین بانک‌ها، صندوقداری و نمایندگی مالی برای عملیات بانکی دولت، اجرای سیاست پولی و کنترل حجم اعتبارات.
این بانک مسؤولیت کنترل شبکه بانکی و اداره سیاست پولی ثبات و برخی دیگر را دربر می گیرد. ریشه نام بانک از زبان فرانسوی banque که برگرفته از کلمه ایتالیایی banca برگرفته بوده و این کلمه نیز ناشی از واژه آلمانی bench.counter است.
اگر بخواهیم به یکی از موارد تاریخی فعالیت بانک ها در زمینه مالی اشاره کنیم می توان سکه درهم نقره یونان است که از مستعمرهٔ ترابزون یونان باستان در دریای سیاه، ترابزون کنونی، پیش از میلاد، می‌باشد که در موزهٔ بریتانیا درلندن به نمایش گذاشته شده‌است.
قدیمی ترین شکل بانکداری مربوط به دوره هخامنشیان می شود و در آن زمان یهودیان مسئولیت عهده داری بانک را داشتند. دو واژه بانک و چک نیز در آن زمان به کار گرفته شده و چک در حقیقت نامی از آن عصر است. نام چک از ایران به دیگر نقاط جهان انتقال پیدا کرده و امروزه این اسم برای آن به کار گرفته می شود.
به شکل استاندارد بانک ها باید به عنوان عامل پرداخت کننده از طریق اجرای چک‌ها یا حسابهای جاری مشتریان، فعالیت می‌کنند که چکهای کشیده شده در وجه مشتریان درآن بانک را پرداخت می‌کنند و چکهای سپرده به حسابهای جاری مشتریان را جمع‌آوری می‌کنند.
همچنین بانک‌ها وجوه مشتریان را از طریق دیگر روشهای پرداخت، نظیر ACH، انتقال مخابره‌ای یا تلگرافی، EFTPOS، ماشین گویای اتوماتیک (ATM) خودپرداز نیز انجام می دهند.