تاریخچه مبادله و تجارت الکترونیک
تجارت الکترونیک یک موضوع جدید نیست. در انجام امور بازرگانی و تجاری استفاده از فناوری های الکترونیکی به سال های پیش باز مي گردد .يك تفکر اين است كه داد و سمبتد اولیه ای كه توسط فاكس ویا تلفن صورت گرفت ، داد و ستد اولي که به صورت تجارت الكترونيكي بوده است . اما به شيوه امروزي در تجارت الكترونيك که در زمان دهه 60 ميلادي و بر پایه EDI " تجارت الكترونيك داده ها "، به معنی استاندارد شده از يك رايانه به کامپیوتر ديگر، مبادله و تجارت الكترونيك اسناد را ه اندازی و شكل گرفت. در تجارت الكترونيك این امکان وجود دارد که اطلاعات پایه برای انتقال و جابجایی الكترونيكي اسناد تجاري شركت ها صورت گیرد. تجارت الكترونيك داده ها و پیشرفت در این زمینه باعث سرعت بخشيدن به پرسه و فرايند انتقال پيام در مبادلات تجاري و كاهش استفاده از كاغذ گرديد و در مدت زمان کمی و در تمامي پروسه های تجاري در سازمان ها رخنه كرد و با گذشت زمان و همچنین ارتقاي كارايي اين پروسه و فرايندها ، به عنوان يكي از مهمترین بخش هاي تجارت درآمده است.
با سپری شدن زمان و بوجود آمدن بازاريابي، ابزارهاي ذخيره، دسترسي عامه مردم و سازمان ها و همچنين پيشرفت فناوري هاي مخابراتي و شبكه هاي كامپيوتري و پردازش داده های اطلاعاتی، برای افرادی که در این زمینه فعالیت دارند فرصتي پديد آمد در صحنه تجارت به تجارب سودمندی دست يابند.
پروژه اجرا و پیاده سازی EDI بسيار هزینه بر و سنگین بوده است و نیازاست به سرمایه گذاری زیادی در جهت آموزش نیروها و تهیه بسترها و امکانات لازم را دارد. لذا بیشتر کاربران آن را،بانک ها، شرکت های مالی بزرگ و بعضی وقت ها شرکت های صنعتی بزرگ تشکیل می دادند.
توسعه فناوري با پيشرفت زیاد وغيرمنتظره اينترنت در سال 1972 ميلادي و توسعه فناوري جديد آرپانت پست الكترونيك براي اولين بار مورد استفاده قرار گرفت. که اين پديده منجر به ابداء و طرح نسخه جديدي از پروتكل انتقال داده "پروتكل اينترنت / پروتكل كنترل انتقال" شد.
تجارت الکترونیکی را میتوان اینگونه بیان کرد که انجام هر گونه داد و ستدی و یا امور تجاری که از طریق اینترنت و به صورت آنلاین است.این روش در سالهای اخیر رشد زیادی داشته است و این پیش بینی را میشود که بیش از این بزرگ و رشد کند. بانکداری اینترنتی و یا تجارت الکترونیکی به هر نوع معاملهای گفته میشود که در آن خدمات و یا فروش و خرید کالا از طریق اینترنت صورت گیرد و به صادرات و یا واردات کالا و یا خدمات ختم میشود. معمولاً تجارت الکترونیکی کاربرد وسیعتر و بیشتری دارد؛این به این معناست که تجارت الکترونیک نه تنها شامل خرید و فروش توسط اینترنت است؛ بلکه دیگر رویدادهای فعالیت تجاری تهیه لیست از کالاها،خریداری، و تهیه و توزیع و جا به جایی کالاها، مدیریت تولید و همچنین خدمات پس از فروش را احاطه دارد. البته کسب و کار الکترونیک معنی گسترده تری از تجارت الکترونیک، میباشد.ارزش تجارت و مبادلات الکترونیکی در جهان طی این سالهای اخیر به سرعت در حال تغیر و افزایش بوده است. اگر چه دربارۀ این موضوع که سرعت افزایش این روش از تجارت برآوردهای بسیار متفاوتی ارائه شده است، اما در همه ی پیش بینیهای انجام شده بیان شده است که در سالهای آینده، تجارت الکترونیکی با رشد رو به افزون رو به رو خواهد بود. بر اساس تحقیقات صورت گرفته درآمد بدست آمده از تجارت الکترونیک در سال 2003 بیشتر از 2/12 بیلیون دلار بوده است.حال به تعریف و بیان نتورک مارکتینگ یا بازاریابی شبکهای می پردازیم.بازاریابی شبکهای به بیانی از روش فروش گفته میشود که در آن شرکت ها می توانند محصولات و تولیدات خود را بدون واسطه و بدون تبلیغات به فروش میرسانند و همچنین پس از خرید مشتریان می توانند در صورت تمایل محصولات شرکت را دمو و بازاریابی کنند و بجای آن سود خوبی دریافت کنند. درآمد در زمینه ی بازاریابی شبکهای که هم در ازای فروش از طریق مجموعه کسب کرده و هم در ازای خرده فروشی "مصرف اختصاصی وشخصی" میشود.در بازاریابی دیجیتالی و شبکهای، فروشنده ها و بازاریاب ها به صورت اشاعه تبلیغات "چهره به چهره" یا اشاعه تبلیغات "کلامی" اقدام به فروش محصولات میکنند.همان طوری که مشاهده و بیان میشود رابطه ی ویژه ای بین بازاریابی شبکهای و تجارت الکترونیک وجود ندارد و در واقع می توان گفت بازاریابان شرکتهای که هرمی هستند نظیر گلد ماین، گلدکوئست، مایون رایمون و غیره با تبلیغات بیهوده و تعیین خود به عمل های بازاریابی شبکه ای با توجه به نا آشنا بودن و نا معلوم بودن این مبحث در کشورهای مختلف و ایران توسعه نیافته یا اینکه شاید در حال توسعه باشد و تنها به رابط بهره گیری از هر موضوع و ابزارهایی مانند: کارتهای اعتباری و اینترنت، مشاورها یا به اصطلاح پرزنت های خود اینها را با هم ارتباط میدهند و با بیان مثالهایی همانند موجهای گوناگونی از جهان و بیانیه ی اینکه موج تجارت الکترونیک، موج سوم است تصمیم دارند از تجارت الکترونیک در زمینه ی منافع خود سوء استفاده کنند. البته باید یادآوری کرد که بین شرکتهای هرمی و شرکتهای بازاریابی شبکهای تفاوت خیلی زیادی وجود دارد. در حقیقت شرکتهای هرمی با سوء استفاده از نام تجارت الکترونیک و بازاریابی شبکهای و بی خبری مخاطبان خود اقدام به کلاهبرداری از مشتریان خود مینمایند.
دستهبندی های تجارت الکترونیک
در تجارت الکترونیک نیز همانند تجارت سنتی، چهار دستهبندی و گروه وجود دارد که عبارتند از B2B، B2C، C2B C2C،
· B2B "تجارت به تجارت" شامل سازمان ها و شرکتهایی است که با هم تجارت انجام میدهند. به طور مثال، عمدهفروشانی که محصولات خود را به خردهفروشان و تولیدکنندگانی که محصول خود را به توزیعکنندگان میفروشند.
· B2C "تجارت به مصرفکننده" این دسته از تجارت ها شامل تجارتهایی می باشد که بدون نیاز به هر نوع تعامل با انسان، کالاهایی از طریق فروشگاههای اینترنتی را به عموم مردم میفروشند. این همان ذهنیتی می باشد که اکثر مردم از "تجارت الکترونیک" دارند. به طور مثال به فروشگاه اینترنتی آمازون میتوان اشاره کرد.
· C2B "مصرفکننده به تجارت" در تجارت الکترونیک یا C2B، مصرفکنندگان در این راستا پروژهای را با هزیته و بودجهای مشخصشده را به صورت آنلاین می فرستند و شرکتها برای انجام آن پروژه، نرخ درخواستی خود را پیشنهاد میدهند. سپس مصرفکننده پیشنهادهای قیمت را مورد برسی قرار داده و شرکت منتخب خود را انتخاب میکند.
· C2C "مصرفکننده به مصرفکننده" در این نوع تجارت، در تبلیغات گروه بندی شدهی آنلاین، بازارهایی یا انجمنها انجام میشود که در آن اشخاص میتوانند با یکدیگر، کالا مبادله کنند. eBay ،Craigslist و Etsy مثال هایی از این دسته از تجارت الکترونیک هستند.