منطقه آزاد تجاری چیست؟

نخستین بار پس از جنگ جهانی دوم بود که ایده ایجاد منطقه آزاد تجاری به ذهن خطور کرد و در آن زمان کشورهای مختلفی به استقلال دست پیدا کردند و از این رو کشورهای موردبحث برای جبران عقب ماندگی های خود تصمیم گرفتند استقلال اقتصادی پیدا کنند. در آن زمان نظریه های مختلفی مطرح شد تا به جبران استقلال اقتصادی بیانجامد که در نهایت منطقه آزاد تجاری ایده مطرحی بود که بیان شد و موافقت های مختلفی نیز به دنبال آن صورت گرفت.

از آنجایی که برای جبران عقب ماندگی نیاز بود تا اقتصاد نیز تقویت شود و از این رو تصمیم گرفته شد تا نظریه های اقتصادی مختلفی طرح شده تا در نهایت یک نظریه اصلی تایید شده  و به کار گرفته شود. در نظریه منطقه آزاد، تفکر سرمایه گذاری شرکت های خارجی در این نوع مناطق روی کار آمد که می توانست موضوع قابل توجهی بوده و باید به آن توجه بسیاری داشت تا اقتصاد را تقویت کرده و یک نیروی محرکه باشد. از این رو مسئله منطقه آزاد تجاری و صادراتی بسیار موردتوجه قرار گرفت و بیان شد.

در تعریف منطقه آزاد تعاریف مختلفی وجود داشته که باید به  منطقه آزاد پردازش صادرات، منطقه تجارت خارجی و برخی دیگر اشاره کرد. مناطق آزاد با توجه به تعریف سازمان توسعه صنعتی ملل متحد، یک محرکه جهت تشویق صادرات صنعتی محسوب می شود.

تاکنون تعاریف کاملی از مناطق آزاد ارائه نشد اما می توان باتوجه به بانک جهانی بیان کرد که منطقه آزاد تجاری، قلمرو معینی است که غالباً در محدودهٔ داخل یک بندر یا در مجاورت آن قرار گرفته و در آن تجارت آزاد با سایر نقاط جهان مجاز شناخته شده است. در این نوع مناطق کالاها بدون پرداخت هزینه هایی چون عوارض گمرکی به مناطق صادر نمود یا وارداتی انجام داد. حتی کالاها برای مدت زمانی نیز در این منطقه با بسته بندی قرار می گیرد. بنابراین باتوجه به هزینه کمتر و نگهداری طولانی مدت می توان مناطق آزاد تجاری را مفید دانست و یک محرکه ای نیز محسوب می شود.

مناطق آزاد برای منطقه موردنظر فوایدی داشته و امتیاز تجاری بالایی را به ارمغان می آورد. از جمله آنها باید به جذب و انتقال تکنولوژی به درون اقتصاد کشور، کمک به کشور برای ورود به بازارهای جهانی و آشنایی با تجارت خارجی و گسترش و متنوع ساختن صادرات، کمک به ورود کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای با شرایط و قیمت مناسب تر، افزایش کارایی اقتصادی و تربیت نیروی انسانی ماهر، افزایش درآمد کشور ناشی از فعالیت‌های خدماتی، جذب سرمایه خارجی به ویژه در بخش‌های مولد. ایجاد فرصت‌های اشتغال در داخل کشور. افزایش تولید و ارزش افزوده ی بخش‌های اقتصادی به ویژه بخش صنعت اشاره کرد.

شایان ذکر بوده که منطقه آزاد تجاری با منطقه ویژه اقتصادی تفاوت هایی داشته و هر دو یک منطقه یکسان نیستند. در منطقه ویژه اقتصادی محدودیت هایی وجود دارد اما در منطقه آزاد تجاری این محدودیت ها کمتر است.

در سراسر کشور ۷ منطقه آزاد و ۲۶ منطقه ویژه اقتصادی وجود دارد که قرار است این تعداد افزایش پیدا کند.