براساس ماده ۱ قانون تجارت، به شخصی بازرگان یا تاجر گفته
می شود که شغل آن فعالیت های تجاری بوده و امر معاملات تجاری می پردازد.
از آنجایی که این دست افراد به قصد انتفاع به خرید و فروشی می پردازند به
کلیه اشخاصی که در این زمینه خرید و فروش داشته یا اموال منقولی را اجاره
می کنند، بازرگان یا تاجر می گویند.
باتوجه به ماده ۵۸۸ قانون تجارت، اشخاص حقوقی نیز می توانند از حقوق و
مسئولیت هایی در این زمینه برخوردار باشند، بنابراین می توان شرکت های فعال
در زمینه تجارت را تاجر محسوب کرد. اگر بخواهیم به مقایسه بین یک تاجر و
شرکت تجاری بپردازیم باید بیان داشت، تاجر یک فرد است و به انجام معاملات
تجاری می پردازد، اما شرکت تجاری مجموعه ای از افراد را تشکیل می دهد که به
شکل گروهی به فعالیت در زمینه تجارت یا همان خرید و فروش به قصد انتفاع می
پردازند.
یک بازرگان همیشه سعی داشته
معاملات تجاری خود را به شکل صحیحی انجام دهد تا نام خود را در میان رقبا
مطرح سازد. البته با توجه به قوانین مورد بحث کسبه های بازار نیز جز تجار
قرار می گیرند زیرا به خرید و فروش کالاها می پردازند اگرچه در زمره
بازرگانان قرار نمی گیرند.
با این حساب کسبه های جز از مزایای قوانین تجارت بهره می برند و بی بهره
نخواهند بود. اما در تشریفات که جهت انتظام بخشیدن به امور تجارت وضع می
شود، کسبه های جز مستثنی شدند و در دسته اصلی جای نمی گیرند.
برای مثال کسبه های جز نمی توانند دفتر تجاری یا تجارتخانه را ثبت کنند و
به نوعی در این زمینه معاف هستند. همچنین در مواقعی که نمی توانند دیون
خود را اداء کنند تابع قوانین و مقررات ورشکستگی نیستند.
متاسفانه نمی توان تشخیص داد که کسبه های جز چه افرادی هستند و تاکنون
تعاریف مختلفی درباره آن ارائه شده است. در حقیقت هر زمان تعریف خاصی برای کسبه های جز
داشته و قانون نیز در ادوار مختلف تعریف گوناگونی در این زمینه ارائه
داد. از این رو وزارت دادگستری در این زمینه نظراتی ارائه داده و این وزارت
عهده تعیین تعریف کسب های جز را بر گردن دارد که در سال های قبل مشخص شد.
با تمامی این تفاسیر قانون معاملات تجاری را به اقسام مختلفی تقسیم کرده
که در مجموع ۱۰ قسمت است و اگر فردی شغلی براساس این ۱۰ قسمت داشته باشد،
در دسته تجار یا بازرگان قرار می‌گیرد. البته در سده های گذشته تاجر یا
بازرگان به افرادی تلقی می شد که همچون شرکت های بازرگانی امروز محصولاتی
را به فروش گذاشته یا خریداری می کردند، اما در آن زمان شرکت های بازرگانی
در کار نبود و تجار تنها در قالب افرادی معمولی و ثروتمند بودند.
اما امروز تجارت معنای گسترده
ای پیدا کرده و شامل دسته ها و بخش های مختلفی می شود. بنابراین برای
تعریف آن باید به موضوعات مختلفی پرداخت که نمی توان در این مقاله به آن
اشاره داشت. به طور کلی بازرگان یا تاجر در زمینه معاملات تجاری نقش بزرگ و
گسترده ای دارند. بنابراین قرار دادن آنها در دسته افراد وارد یا صادر
کننده کالا امری اشتباه محسوب نشده و یک تعریف کاملی است.