سهام عدالت چیست؟

دولت نهم در سال ۱۳۸۵ طی یک مراسم دولتی واگذاری سهام عدالت را برای کاهش فقر معرفی می کند. این سهام همانطور که از نامش پیداست توسط شرکت‌های تعاونی عدالت استانی بین مشمولان آن تقسیم می شود.

این دولت هدف اصلی عرضه سهام عدالت را گسترش بخش تعاون در اقتصاد ایران می دانست. باتوجه به این طرح ملی، بخشی از سهام شرکت‌های دولتی تعیین شده به افراد کم درآمد به فروش می رسد.

دولت نهم معتقد بود که با سهام عدالت ثروت به شکل عادلانه بین مردم مختلف تقسیم می شود، ثروتی که دولت به آنها داده است. سال ۸۴ بود که هئیت وزیران آیین ” اجرایی افزایش ثروت خانوارهای ایرانی از طریق گسترش سهم بخش تعاون براساس توزیع سهام عدالت” را به تصویب می رسانند.

تصویب اساسنامه شرکت کارگزاری سهام عدالت در همین روز بر عزم راسخ دولت جدید در عملی ساختن این پروژه صحه گذاشت و سهام مزبور پیش از آغاز سال ۱۳۸۵ در چهار استان به تعدادی از مشمولان طرح اعطا شد. در مرحله اول واگذاری سهام عدالت به برخی از افراد تحت پوشش کمیته امداد، سازمان بهزیستی و رزمندگان بیکار فاقد شغل تقسیم شد و برگه‌هایی به عنوان برگه سهام عدالت نیز به مشمولان طرح سهام عدالت داده شد. البته ارزش برگه ها در ابتدا ۵۰۰ هزارتومانی اعلام شد اما مدتی بعد به ۱ میلیون تومان افزایش یافته است.

پیش از آن که طرح سهام عدالت اجرا شود روند خصوصی سازی بسیار کند بود و باتوجه به آمارها  نزدیک سه هزار میلیارد تومان از سهام شرکت‌های دولتی تا آن زمان واگذار شده بود اما ارزش این سهام از همان ابتدا دو هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان قیمت خورد. از این رو  سال ۱۳۸۵ بعد از تفسیر تازه‌ای که از اصل ۴۴ قانون اساسی شد، دولت اجازه پیدا کرد تا ۸۰ درصد سهام کارخانه ها ، بنگاه‌های بزرگ دولتی را به بخش خصوصی و تعاونی واگذار کند که تا آن زمان بنابر قانون اساسی باید در اختیار دولت قرار می گرفت.

با تمامی این تفاسیر سهام عدالت کمک شایانی به خصوصی سازی نمود و آن را با پیشرفت رو به رو کرد. نحوه پرداخت سود سهام عدالت نیز باتوجه به این که سبد سهام عدالت ترکیبی از ۶۰ شرکت بورس و فرابورس است و برای هر نفر  مبلغ یک میلیون تومان سهام اختصاص داده شده است؛ بنابراین سهام عدالت متعلق به شرکت خاصی نیست و مجموع سبد سهام در درصدی از ۶۰ شرکت دولتی بوده که سود و زیان شرکت‌های مذکور به‌صورت علی‌السویه بین سهامداران مورد نظر تقسیم می گردد.

در دولت دوازدهم نیز پرداخت سود سهام عدالت به پاییز ۹۶ موکول شد و باید مشمولان این سهام تا آن زمان منتظر بمانند. به طور کلی سهام عدالت هدفی جز کاهش فقر و برابری بین اقشار مختلف نداشته، بنابراین باید آن را طرحی جامع و کامل دانست اگرچه کاستی هایی دارد که باید رفع شود.