براساس قانون تجارت باید شرکت
های تجاری را به هفت نوع تقسیم نمود که شامل: شرکت با مسئولیت محدود، شرکت
تعاونی تولید و مصرف، شرکت نسبی، شرکت تضامنی، شرکت مختلط غیر سهامی
و شرکت سهامی اشاره داشت.
تمامی این شرکت ها تعاریف مخصوص به خود را داشته و فعالیت متفاوتی
دارند. در این مطلب می خواهیم با اصول ثبتی مشترک شرکت های تجاری آشنا شویم
که موضوع مهمی محسوب می شود. در مرحله نخست باید به ثبت شرکت پرداخت که
گام دشواری به شمار می رود.
براساس ماده ۱۹۵ قانون تجارت باید ثبت شرکت ها انجام گرفته و
براساس مقررات قانون ثبت شرکت ها باشد. از این رو شرکت های تجاری پیش از آن
که ثبت شوند اما از نظر قانون و عرف جامعه با شخصیت حقوقی شناخته شده
نیست. از این رو شرکت در زمینه فعالیت های اجتماعی با مشکلاتی رو به رو است
که برای مثال بانک ها پیش از ثبت کمپانی هیچ حسابی باز نخواهند کرد تا این
شرکتها به رسمیت برسد.
ثبت شرکت تجاری موجب به رسمیت
شناخته شدن شرکت شده و از این رو کمپانی های دیگر با اطمینان بیشتری وارد
معامله می شوند. به نوعی ثبت شدن شرکت سند رسمی شدن کمپانی بوده تا بتواند
به فعالیت رسمی در جامعه و اقتصاد بپردازد.
همچنین ثبت شرکت به دولت اجازه می دهد تا از وضعیت این نوع شرکت ها
آگاهی پیدا کرده و از فعالیت، میزان سرمایه گذاری، تعداد و برخی دیگر با
خبر شود. همچنین خط مشی و اهداف شرکت به خوبی مشخص خواهد شد و به نوعی روشن
کننده راه کمپانی است.
ثبت شرکت مقررات خاص خود را
داشته و درباره شرکت های داخلی، خارجی ، بیمه ، کسبه جزء و برخی دیگر تفاوت
جزئی را دربرمی گیرد. اما تمامی آنها اصول ثبتی مشترکی داشته و تفاوتی نمی
توان در آنها شاهد بود. اما این اصول چیست که در مورد تمامی شرکت ها یکسان
می باشد:
مرجع ثبت کننده شرکت در تهران اداره ثبت شرکت ها بوده اما در خارج از
تهران اداره یا شعبه ثبت اسناد است البته گاهی اداره ثبت اسنادی در کار
نیست که در این زمان می توان به دفاتر اسناد رسمی یا دفتر دادگاه مراجعه
کرد.
هر تغییری که در شرکت رخ می دهد باید ثبت گردد در غیر این صورت ثبت نخست اشتباه محسوب شده و رسمی به شمار نمی رود.
برای ثبت شرکت باید تقاضانامه
ای ارائه داد که در دو نسخه تنظیم شده و شامل نکات مهمی چون نام، نوع،
مرکز اصلی ، تابعیت، میزان سرمایه و برخی دیگر می شود. همچنین شرکت
موردنظر باید از مدارک لازم برخوردار بوده تا بتوان ثبت را به سهولت انجام
داد. این مدارک می تواند شرکتنامه، اساسنامه، صورت جلسه مجمع عمومی و
مدارک مربوط به تعهد پرداخت سرمایه شرکت و تسلیم سرمایه غیر نقدی و برخی
دیگر می شود. البته این مدارک در هر یک از شرکت های موردبحث متفاوت بوده و
یکسان نیست و باید در اختیار مرجع ثبت قرار گیرد تا مدارک در پایگاه مورد
نظر به ثبت برسد.
در توضیحات بالا تا سطح بسیاری با اصول ثبتی مشترک شرکت های تجاری آشنا شدیم و می دانیم که شرکت ها برای چه دلیلی به ثبت برند خود پرداخته تا در جامعه بتوانند حضور مفیدی داشته و به فعالیت بپردازند.
پس از آن که شرکت به ثبت می رسد در دفتر مخصوص و دفتر دیگری که شامل شماره ردیف و خلاصه شرکتنامه و اساسنامه به ثبت می رسد. شایان ذکر بوده که خلاصه شرکتنامه طی اولین ماه ثبت شدن شرکت در روزنامه های کثیرالانتشار منتشر گردد.
هر نوع تغییری که در شرکت رخ می دهد باید به ثبت برسد زیرا در ثبت نخست شرکت با شرایط اولیه به ثبت رسید و ایجاد تغییراتی در وضعیت آن بدون ثبت ثانویه اعتباری به فعالیت های آن نبخشیده و از این رو فعالیت شرکت بدون اعتبار خواهد بود. بنابراین بایستی یک شرکت پس از به ثبت رسیدن تغییرات خود را در ثبت گزارش داده تا فعالیت ادامه دار این کمپانی بدون اعتبار نبوده و ارزشمند باشد. در کنار شرکت اصلی، شعبات کمپانی در صورت تغییر باید به ثبت برسند و این تغییر به عنوان یک تغییر سازمانی بایستی به ثبت رسیده و رسمی شود در غیر این صورت اگر ثبت به وضعیت نخست بوده و شرکت با تغییراتی رو به رو شود قطغا از ادامه فعالیت جلوگیری می شود.
اما شرکت های فرعی می توانند به شکل جداگانه و مستقل با همان تشریفاتی که شرکت اصلی در ثبت به کار گرفته، عملیات ثبت را انجام دهد. زیرا شرکت های فرعی از شخصیت حقوقی مستقلی نسبت به شرکت اصلی هستند و باید ثبت شدن به شکل جداگانه برای این نوع شرکت ها عملیاتی شود.
با عدم ثبت شرکت کمپانی موردنظر نه تنها متحمل پرداخت جریمه نقدی که می تواند هر مبلغی باشد، شود و همچنین موجب تضامنی شدن شرکت مورد نظر می گردد. بنابراین ثبت یکی از عملیات های مهم هر شرکت در ابتدا کار است و اعمال تغییراتی سازمانی باید باری دیگر ثبت شرکت را به دنبال داشته باشد.
با تمامی این تفاسیر اصول ثبتی مشترکی بین شرکت های تجاری حاکم بوده که برای تمامی کمپانی ها یکسان بوده و هیچ یک قانون متفاوتی ندارند از این رو باید تابع قوانین بوده و سرپیچی از قانون قطعا جریمه ها و ضررهایی به دنبال خواهد داشت.
شرکت های تجاری نیز همیشه با ایجاد تغییراتی سازمانی سعی می کنند آن را به ثبت رسانده تا با ضرر و زیان های ناشی از عدم ثبت شرکت رو به رو نشوند.