راهکاری کاربردی جامع برای حاکمیت بر ارزهای رمزنگاری و بلاكچین شده
شکل 1 سه سطح از حاکمیت بلاكچین
سومین سطح، اکوسیستم کلی بلاكچین است؛ یعنی دفترکل اصلی که پلتفرم های بیت کوین، اتریوم، تندرمینت Tender mint) ،( هایپرلجر و دیگر پلتفرمها را به یکدیگر متصل میکند. بسیاری از این پلتفرمها، تفاوتهایی در دیدگاهها و انتخاب پروتکلهای خود دارند، اما در عین حال نشاندهنده مجموعهای از مسائل مشترك نیز هستند که ذینفعان مختلف، شامل مصرف کنندگان و شهروندان باید از آنان اطلاع داشته باشند و بتوانند در مورد آنها بحث و بررسی کنند. در این بخش موضوعاتی که از جمله ضروریترین مسائل برای بقا در بازه کوتاه مدت بوده و برای پایداری بلندمدت نیز الزامی هستند مورد بررسی قرار می گیرند.
2-3-1 نظارت بر پلتفرم ها
پلتفرمهای بیشماری برای بلاكچین مانند بیتکوین، اتریوم، تندرمینت و پروژه هایپرلجر وجود دارند و تعداد قابل توجه دیگری نیز در دست توسعه هستند که در آنها از ارز مبتنی بر رمزنگاری هم به عنوان ارزش و هم به عنوان مالکیت در پلتفرم استفاده میشود. در این بخش چندین پلتفرم معروف بلاكچین مورد بررسی قرار میگیرند و چالشهای حاکمیتی آنها بیان میشود .
بیتکوین، بزرگترین ارز مبتنی بر رمزنگاری و پلتفرم موجود به لحاظ ارزش، حجم و میزان Hash. است. همانند تمامی فناوریهای ساختارشکن دیگر، رقبای دیگری نیز در برابر بیتکوین پدیدار شدهاند. حتی بدنه مرکزی بلاكچین در حال تقسیم به بخشهای متفاوتی است که هر یک از موضع نظارتی مجزایی طرفداری میکنند. تصمیمگیری در یک سیستم غیرمتمرکز کار سادهای نیست. اکوسیستم بیتکوین به دلیل رشد تصاعدی تراکنشهای خود در حال حاضر با مشکلات فزایندهای روبهرو است.
این رشد به عنوان یک معیار روشن برای سنجش موفقیت و گواهی تکامل و فراگیر شدن آن است. این فناوری در مسیر رشد خود با چالشهای حاکمیتی بسیاری روبرو است که هماکنون نیز در تلاش برای رفع آنها است. غیرمتمرکز بودن لزوما به معنای عدم سازمانیافتگی نیست. جامعه بیتکوین به عنوان یک اکوسیستم نیازمند یک چشمانداز جامع و مشترك برای آینده و سازوکاری برای جداسازی سیگنالهای مهم از مباحث حاشیهای است. اگر شبکه بیتکوین دنبال رشد باشد باید چالشهای مهمی را رفع نماید که از آن جمله میتوان به 1) افزایش مقیاس بدون تضعیف شبکه (محدودیت اندازه بلوك)، 2) حفظ انگیزه برای مشارکت و تعامل و 3) مصرف بسیار بالای انرژی اشاره کرد.
امروزه اتریوم به عنوان یکی از مهمترین پلتفرمهای بلاكچین در حال گسترش است. اتریوم به عنوان یک پلتفرم نرم افزاری متن باز برای کاربردهای غیرمتمرکز تولید شده است. این پروژه نیازمند یک ساختار قانونی است تا اولا از سرمایههای جذب شده حفاظت کند و ثانیا به عنوان نهاد قانونی برای هدایت بلندمدت این پلتفرم عمل نماید. نحوه مشخص نمودن تهدیدات اصلی متوجه پلتفرم از طریق اجماع و مدیریت انتقال به مدل اثبات سهام از مهمترین چالشهای حاکمیتی این پلتفرم به شمار میروند.
بنیاد اتریوم یک انجمن غیرانتفاعی متشکل از توسعه دهندگان و پژوهشگران است. پژوهش پیرامون نسخه بعدی استانداردها و پروتکل اتریوم؛ بکارگیری زبانهای برنامه نویسی مشترك در توسعه و نگهداری؛ و در دسترس بودن برای اعضای فعلی جامعه و تازهواردان، انتشار رونوشت مطالب توسعه دهندگان اصلی برگزاری رویدادهای توسعه و باز نگه داشتن کانالهای ارتباطی از وظایف اصلی این بنیاد به شمار میروند. اتحادیه اتریوم سازمانی(Enterprise Ethereum Alliance-EEA) به منظور گردآوری الزامات استقرار آن در بلاكچین سازمانی و همچنین تدوین استانداردها و مشخصات فنی برای اضافه کردن این قابلیتها به اتریوم، از طریق فرآیند ارتقای سازمانی تأسیس شده است. درك الزامات صنعت، استفاده از استانداردهای فعلی و توسعه استانداردهای متن باز جدید در کنار کار در سطح پلتفرم بنیاد اتریوم از مهمترین اهداف اتحادیه اتریوم سازمانی است تا نقشه راهی برای توسعه برنامههای کاربردی در سطح سازمان و صنعت در حوزه بلاكچین فراهم شود. این اتحادیه در حال پیاده سازی یک ساختار حاکمیت چندلایه برای برآوردن نیاز سازمانهای بزرگ و حفظ توسعه سریع، متن باز و مبتنی بر همکاری است. این امر شامل بهرهگیری از ابزارهای حاکمیت غیرمتمرکز موجود و همچنین آزمودن دیگر ابزارهای حاکمیت مبتنی بر بلاكچین نظیر Boardroomمیشود.
تندرمینت یک میانافزار بلاكچین عام منظوره بوده و به عنوان نرمافزاری در بین پروتکلهای بلاكچین و برنامههای کاربردی بلاكچین عمل میکند تا توسعهدهندگان بتوانند برنامههای کاربردی را در زبان برنامه نویسی انتخابی خود و برای محیط انتخابی خود توسعه دهند. سازوکار اجماع از طریق اثبات سهام برای تضمین ثبت تراکنش یکسان با ترتیبی یکسان توسط تمامی ماشینها؛ و واسط برنامه کاربردی برای پردازش تراکنشها در هر زبان برنامه نویسی توسط ماشینها دو مؤلفه اصلی تندرمینت هستند. تندرمینت به یک موتور اجماع بلاكچین عام منظوره تبدیل شده است که میتواند حالتهای برنامه های کاربردی دلخواه را میزبانی کند. این به معنی آن است که میتوان از تندرمینت به عنوان جایگزینی سریع و ساده برای موتورهای اجماع در دیگر نرمافزارهای بلاكچین استفاده نمود.
پروژه هایپرلجر یک پروژه مشترك متن باز است که برای ارتقای فناوریهای بلاكچین در حوزههایی نظیر بانکداری، اینترنت اشیاء و زنجیرههای تأمین راهاندازی شده است. این پروژه توسط بنیاد لینوکس میزبانی میشود و بر دفتر کل توزیع شده و قراردادهای هوشمند تمرکز دارد. این پروژه به دنبال اشتراك یک سیستم حفظ سوابق مشارکتکنندگان است. فناوری دفترکل توزیع شده همانند یک سیستم عامل برای بازارهای غیرمتمرکز و جوامع دیجیتال است. این فناوری جزو بخشهای بنیادین است و توسعه دهندگان میتوانند ارز مبتنی بر رمزنگاری یا سیستمی برای رهگیری دیگر داراییهای دیجیتال را بر مبنای آن ایجاد کنند. ولی باید توجه داشت که نباید یک زنجیره بزرگ همه چیز را کنترل کند، بلکه مدلهای حاکمیت فعلی باید سازگار شده و با استفاده از فناوری بلاكچین توانمند گردند.
منشور هایپرلجر از چارچوب حاکمیت لینوکس استفاده میکند. ایجاد چارچوب دفترکل توزیع شده متن باز در مقیاس سازمانی، ایجاد یک جامعه فنی متن باز، تشویق به مشارکت اعضای اکوسیستم و فراهم کردن زیرساختها، ایجاد امکان گفتگوهای جمعی و تأمین ساختاری با محوریت حاکمیت فنی و کسبوکار از مهمترین مأموریتهای آن است. این منشور، هیئت حاکمیتی، مرام نامه و مسئولیتها را تبیین میکند و کارگروه مهندسی اینترنت یک کمیته هدایت فنی و یک فرآیند دستیابی به اجماع را تعیین مینماید. همکاری یک عنصر ضروری برای عبور از شکاف مبهم میان استفادهکنندگان اولیه و اکثریت استفادهکنندگان عملگرا است. نیاز مبرم به استانداردهای صنعتی، جلوگیری از ابلاغ پروتکلهای ناکامل به عنوان استاندارد صنعت، فقدان زیرساختهای قابلاتکا و فقدان گفتمان سازنده از جمله مهمترین چالشهای حاکمیتی برای این پروژه محسوب میشوند.
2-3-2 نظارت و کنترل بر برنامههای کاربردی
همیشه سازمانهای متمرکز مسئول هماهنگی و حاکمیت برنامههای کاربردی آنلاین بودهاند. امروزه با فناوری بلاكچین، سازمانها یا شبکههای جهانی ایجاد شدهاند که به صورت توزیع شده و بدون هیچ واسطه متمرکزی برای ارائه ابزارهای جدید عمل میکنند. برای درك برنامههای کاربردی شبکه بلاكچین باید نسبت ایمیل به اینترنت را با نسبت ارزهای مبتنی بر رمزنگاری با بلاكچین مقایسه کرد. همچنان که کاربردهای بلاكچین تکامل مییابند و از کاربردهای بالقوه به موارد استفاده واقعی تبدیل میشوند برخی موارد استفاده خاص باعث ایجاد سؤالاتی در زمینه حاکمیت میشود که بهترین پاسخ آنان را نیز در سطح هر یک از همان موارد استفاده میتوان یافت. با توجه به کاربردهای مختلف، بلاكچین متفاوتی نیز وجود خواهد داشت که برخی از آنها در خدمت صنایع یا مناطق جغرافیایی خاص خواهند بود. به منظور نظارت و کنترل بر برنامههای کاربردی در بالاترین سطح، باید بر همکنش پذیری تمرکز نمود. کاربردهای تجاری بلاكچین نیز در حال شکلگیری هستند و حاکمیت، امری ضروری برای موفقیت آنها به شمار میرود.
عرضه اولیه سکه (ICO) همانند یک برنامه کاربردی است که به واسطه آن، سازمانها میتوانند با ارائه توکن یا سکه، برای شبکه یا پروژه خود به صورت نظیر به نظیر سرمایه جذب کنند. ICO صرفا ارزهای مبتنی بر رمز جدیدی نیست که در قالب شرکت جدید معرفی میشود؛ بلکه پلتفرمهای مدیریت حقوق دیجیتال، صندوقهای سرمایه گذاری توزیع شده و حتی پلتفرمهای جدیدی برای سرمایه گذاری هستند. در لایه برنامه کاربردی، مهارتهای فنی لازم برای تجاریسازی پروژهها بسیار مهم است. بررسیها نیاز به کارکنان ماهر را به وضوح نشان میدهد. این فضا نیازمند افراد مستعد است. در حوزه تجربه و واسطهای کاربری پایه، کارهای بیشتری باید انجام شود. بسیاری از این برنامههای کاربردی برای یک فرد معمولی قابل استفاده نیستند.
2-3-3 . نظارت و کنترل بر اکوسیستم به عنوان یک مجموعه
شبکهای مبتنی بر بلاكچین فاقد نقطه کنترل مرکزی هستند ازاینرو، برنامههای کاربردی و سازمانها به سیستمهای جدید حاکمیت توزیع شده نیاز دارند تا بتوانند حریم خصوصی، هم کنشپذیری و امنیت را به شیوهای مبتنی بر همکاری ارائه دهند. این اکوسیستم نیازمند یک چارچوب تنظیم مقررات مناسب است که فناوری بلاكچین را بفهمد و با آنان سازگار باشد. چنین چارچوبی میتواند ابهامات قانونی پیرامون این فناوری را برطرف نماید و بدین ترتیب، به شرکتهای نوپا و سازمانهای بزرگ کمک کند تا راهحل واقعی در اختیار داشته باشند. یکی از مهمترین چالشهای حاکمیتی، فقدان ساختار قانونی مناسب برای نظارت و کنترل کلی اکوسیستم است.
در حال حاضر، منبع قانونی برای تراکنشهای غیرقابل فسخ و قراردادهای هوشمند وجود ندارد. افراد در انتخاب مجموعه قوانین مورد نیاز آزادند اما بعد از انتخاب نمیتوانند از این قوانین تخطی کنند، چرا که قراردادهای هوشمند توسط کدهای فنی به طور خودکار و فارغ از تمایل و اراده اشخاص اجرا میشوند. باید از رویکرد استواری نسبت به تنظیم مقررات، قانونگذاری و مذاکرات بینالمللی برای پیمان نامهها استفاده کرد تا ابهامات قانونی به حداقل میزان خود برسد و سرمایهگذاران همچنان از توسعه جهانی این فناوری پشتیبانی نمایند. قوانین یا مقررات نابالغ ممکن است انقلاب بلاكچین را سرکوب کنند. باید یک رویکرد متعادل برای این فناوری به کار گرفته شود تا جریانهای سرمایهگذاری، اشتغالزایی و نوآوری تضعیف نشود. وضع مقررات مناسب مشابه آنچه در بریتانیا و کانادا وجود دارد و مشاهده نتایج آن در گذر زمان مانند آنچه در سالهای اول پیدایش اینترنت وجود داشت به حفظ نوآوری کمک میکند. تا زمانی که این فناوری و تأثیرات آن درك شود، نباید در تعیین سیاست شتاب کرد. اگر این فناوری درك نشود، ممکن است قوانین و سیاستهایی تدوین شوند که به توسعه فناوری لطمه وارد کنند. برای چیزی که نمیتوان کنترل کرد نباید مقررات وضع نمود. امروزه سرعت توسعه کسبوکار بیشتر از پژوهشهای علمی است. فناوری بلاكچین برخلاف اینترنت، از اول راه در کسبوکارها کاربرد دارد. از این رو، انتظار میرود این فناوری تأثیر شگفتانگیزی بر کسبوکارها داشته باشد. یکی از دلایل موفقیت این فناوری آن است که سازوکارهای فنی را بر اساس یک فرضیه که تعداد افراد خوب بیشتر از افراد بد است، مهندسی اجتماعی کرده است.
3. نقشآفرینان اکوسیستم بلاكچین
اگرچه فناوری بلاكچین از جامعه متن باز پدیدار شده است اما به سرعت ذینفعان زیادی با پسزمینهها، علایق و انگیزههای مختلف را به خود جذب کرده است. هر یک از ذینفعان این اکوسیستم نقش مختص خود را دارند. بسیاری از ذینفعان اصلی نیاز به رهبری را درك کردهاند و برای رفع این نیاز اقدام کردهاند. در ادامه به نقشآفرینان این اکوسیستم و دیدگاهشان در مورد حاکمیت این فناوری اشاره میشود.
نوآوران بلاكچین : پیشگامان این صنعت معتقدند تمام روشهای حاکمیت، وضع مقررات یا بررسیهای رسمی برای بیتکوین با اصول آن نیز مغایر است. با این حال، با توسعه و گسترش صنعت بیتکوین، بین دولت و کارآفرینان تعامل خوبی برقرار شده است و تمرکز گستردهای روی حاکمیت این فناوری به وجود آمده است و مؤسسات حاکمیتی مانند ابتکارات ارز دیجیتال (Digital Currency Initiative) در حال ظهور هستند .
سرمایهگذاران خطرپذیر: تعدادی از کاربران فعالیت خود را به صورت گروه کوچکی از رمزنگاران آغاز کردند و با گذشت زمان به تأثیرگذارترین سرمایهگذاران خطرپذیر این فناوری تبدیل شدند. سازمانهای ارائهدهنده خدمات مالی نیز به این گروه اضافه شدند و سازمانهای معتبری مانند Deloitte نیز روی شرکتهای نوپا به طور مستقیم سرمایهگذاری کردند. میزان سرمایهگذاری در این فناوری به شدت افزایش یافته است. بر اساس دادههای پلتفرم Denovo از شرکت PricewaterhouseCoopers بودجه سازمانهای بلاكچین در سال 2016 با رشد نزدیک به 80 درصد، افزایش چشمگیری داشته است.
بانکها و خدمات مالی: برخی از مؤسسات مالی بزرگ از سالهای اولیه پیدایش بلاكچین در این بخش سرمایهگذاری کردهاند PricewaterhouseCoopers.در گزارش Global FinTech 2017 اعلام کرد 77 درصد شرکتهای خدمات مالی تا سال 2020 بلاكچین را به عنوان بخشی از یک فرآیند یا سیستم در حال ساخت به کار خواهند گرفت. امروزه بانکها و بسیاری دیگر از مؤسسات مالی در حال سرمایه گذاری روی این فناوری هستند و وارد بحث رهبری آن شدهاند. بسیاری از بانکهای بزرگ جهان در کنسرسیوم R3 CEV ثبت نام کردهاند .
کدنویسان و توسعهدهندگان : هیچ نهاد ناظر رسمی مانند W3Cیا ICANN، IETF برای توسعهدهندگان بلاكچین وجود ندارد تا نیازهای توسعه را پیشبینی کند و آنها را راهنمایی نماید. این گروه چند معیار داخلی مانند شرکت در انجمنهای آنلاین، ارسال طرحهای بهبود پروتکل به صورت آنلاین و عمومی، مباحثه در مورد نگرانیهای سایر اعضا، ارائه راهحلهای خاص، تست کد ارائه شده و مشارکت در مشکلزدایی کد یا به عبارتی پیادهسازی راهحل تعیین کردهاند.
اساتید دانشگاهی و محققان: مؤسسات آموزشی روی آزمایشگاهها و مراکزی سرمایهگذاری میکنند که بتوانند نسبت به این فناوری تحقیق کنند و با همکاران خود در سایر مؤسسات همکاری نمایند. دانشگاههای مهمی مانند استنفورد، پرینستون و نیویورك دورههایی در مورد بلاكچین، بیتکوین و ارزهای رمزنگاری شده برگزار میکنند.
سازمانهای غیرانتفاعی: در سال 2015 سازمانهای غیرانتفاعی رشد چشمگیری داشتند و سازمانهای جوامع مدنی تمرکز ویژهای روی این فناوری داشتند. گروههایی از جمله کوین سنتر (Coin Center) به عنوان سازمانهای غیرانتفاعی فعال در حوزه فناوری بلاكچین معروف شدند.
دولتها، سازمانهای تنظیم مقررات و مجریان قانون: شبکه بلاكچین یا اینترنت ارزش با پول، سهام، اوراق قرضه و سایر داراییهای مالی، هویت و سایر داراییهایی سروکار دارد که دولتها خلق و ثبت یا بر آنها نظارت میکنند تا منافع مردم را حفظ کنند. دولتها میتوانند برای حفظ منافع مشترك در تراکنشهایی که از طریق این داراییها اجرا میشوند مداخله نمایند.دولتهای سراسر جهان رویکرد هماهنگی برای بلاكچین ندارند برخی سیاستهای اقتصاد آزاد را ترجیح میدهند و برخی قوانین و مقررات جدیدی مانند وضع کردهBitLicense و برخی دیگر از حکومتها با این فناوری مخالف میکنند. حتی ذینفعانی که در برابر مداخله دولت مقاومت میکنند ارزش مشارکت سازمان تنظیم مقررات در مباحث حاکمیت را تصدیق میکنند.
کاربران: افراد، سازمانها و مؤسسات از این فناوری به عنوان یک فناوری بنیادی استفاده خواهند کرد. افراد قانوناً حق دارند به هویت، امنیت، حریم خصوصی، حقوق بشر، قضاوت منصفانه و ماندگاری این منبع در درازمدت توجه کنند. با این حال، هنوز هم هیچ طبقهبندی یا ردهبندی مشترکی در این زمینه وجود ندارد.
4. بهکارگیری چارچوب شبکههای راهحل جهانی در بلاكچین
امروزه سازمانهای بزرگ و دولتها قسمت اعظم اینترنت را تسخیر کردهاند و از حداکثر ارزش ایجاد شده توسط آن استفاده میکنند. سازمانهای اینترنتی دادههای مصرفکنندگان را به دست میآورند و برای اهداف مختلف از آنها بهره میبرند. برای پیشرفت فناوری بلاكچین و تحقق وعدههای آن به هماهنگی، سازماندهی و رهبری نیاز است. ذینفعان مختلف باید وارد این حوزه شوند و رهبری آن را به عهده بگیرند. بسیاری از سازمانهای مؤثر در حاکمیت اینترنت به فناوری بلاكچین و ارزهای دیجیتال تمایل پیدا کردهاند. حاکمیت بلاكچین به عنوان یک نوآوری جهانی و پیچیده نمیتواند تنها در دست دولت یا بخش خصوصی باشد. برای حاکمیت این فناوری به یک جامعه چند ذینفعی نیاز است تا به یک میزان با یکدیگر همکاری کنند و رهبری جهانی را فراهم نمایند. در این مسیر به هر سه ستون جامعه مدرن یعنی بخش خصوصی، بخش دولتی و جامعه مدنی نیاز است تا در پیشرفت این منبع جهانی جدید مشارکت داشته باشند. شبکههای غیردولتی و چند ذینفعی با عنوان شبکههای راهحل جهانی (Global Solution Networks (GSN)) مؤثرترین ابزار برای پیشبرد منابع جهانی است (شکل 2 ) در ادامه به نحوه گرد هم آمدن ذینفعان مختلف و ایجاد برداشتها و برنامههای کاری جدید پرداخته میشود.
4-1 شبکههای استاندارد برای ساماندهی زمینههای مشترك
باید استانداردهایی هم در سطح پلتفرم و هم در سطح برنامه کاربردی تدوین شود. برای دستیابی به اهداف مورد نظر در زمینه استانداردهای مشترك به رهبری نیاز است. سازوکارهای توافق جمعی به تنهایی نمیتوانند از تدوین استانداردها پشتیبانی کنند. وقتی با فناوری پیشرفته و نوآورانه مبتنی بر رمزنگاری سروکار دارید باید متفاوت فکر کرد. وقتی بحث حاکمیت مطرح میشود نمیتوان انتظار داشت گروه کوچکی از مهندسان یک پروتکل کامل را برای تراکنشهای اقتصادی و تعاملات اجتماعی ارائه دهند باید همه ذینفعان مرتبط با مقررات مختلف مشارکت کنند.. برای مثال Collider X یک هاب تحقیق و توسعه مستقل برای پژوهشهای فنی با دسترسی عمومی است که از سوی جامعه فناوری بلاكچین، اساتید دانشگاه و شرکای صنعت با استقبال زیادی روبرو شده است .اعضای این هاب از زوایای مختلف و با اهداف مختلفی به این مشکل مینگرند و ایجاد زیرساخت، تدوین استانداردها و بهبود مقیاسپ ذیری این فناوری هدف مشترك آنها است.